18+
Дьааҥы улууһун киинигэр Баатаҕай бөһүөлэгэр муус устар 5 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын итиэннэ ас-үөл бэлиитикэтигэр министиэристибэ көһө сылдьар кэллиэгийэтин туһунан туспа бэлиэтиир тоҕоостоох.
Аартыка эргимтэтигэр сытар уһук хотугу улуустарыгар тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга, сүрүннээн ынах сүөһүнү уонна сылгыны иитиигэ туһуламмыт 10 киһи састааптаах кэллиэгийэ үлэтигэр Судаарыстыбаннай Мунньах (Ил Түмэн) тыа хаһаайыстыбатын уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэт салайааччыта, дьокутаат Александр Атласов, Арктическай быыбардыыр уокурукка киирэр Дьааны, Усуйаана, Эбээн-Бытантай, Аллайыаха итиэннэ Аллараа Халыма быыбардааччыларыттан талыллыбыт Судаарыстыбаннай Мунньах (Ил Түмэн) дьокутаата Сергей Сивцев, СӨ Аартыка сайдыытын уонна Хотугу норуоттар дьыалаларыгар миниистирэ Владимир Черноградскай, СӨ Үп министиирин солбуйааччыта Николай Старостин итиэннэ СӨ Экэниэмикэҕэ министиэристибэтин тутаах салайааччылара, улуустартан ыҥырыылаах барыта 17 киһи, уһук хотугу сир тыйыс усулуобуйатыгар сылгыны үөрдээн иитиини чинчийэр учуонайдар, племенной сылгыны иитиинэн дьарыктанар хаһаайыстыбалар салайааччылара, улуус дьокутааттара, нэһилиэк баһылыктара кыттыыны ыллылар. Аныгы үйэ хаамыытынан, куйаар ситимин нөҥүө Аартыка сайдыытын уонна Хотугу норуоттар дьыалаларыгар министиэристибэ, экэниэмикэ министиэристибэлэриттэн туһааннаах салайааччылар итиэннэ исписэлиистэр барыта 150 киһи кыттыылаах киэҥ ис хоһооннох аһаҕас кэпсэтии барда.
Биэдэмистибэ салайааччыта өрөспүүбүлүкэтээҕи "Сылгыһыт күнэ" саха боруода сылгыны өрө тутан кэлбит Саха Сирин сылгыһыттарын идэлээх күннэринэн эҕэрдэлээтэ итиэннэ аатырбыт Дьааҥы сылгытын харыстаан, маанылаан 21 үйэҕэ диэри илдьэ кэлбит хотугу сир удьуор сылгыһыттарыгар махтанан туран, кэллиэгийэ үлэтэ саҕаламмытын биллэрдэ.
Бэйэтин сүрүн дакылаатыгар Артём Александрович бастатан туран, өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай бэлиитикэтин биир тутаах салаатынан сылгыны иитэр хаһаайыстыбалары өйөөһүн итиэннэ сылгыны үөрдээн иитиини сайыннарыы Ил Дархан Айсен Николаев ураты болҕомтотугар турарын бэлиэтээтэ. Кэллиэгийэни тыа хаһаайыстыбатын уонна аргарнай бэлиитикэҕэ миниистирэ Артём Александров арыйда. Салгыы миниистир Ил Дархан саҥа дьаһалынан сылгыны үөрдээн иитиини сайыннарыыга 2024 сылга өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн 386 мөлүйүөн солкуобай көрүллэрэ былааннанарын билиһиннэрдэ. Ол курдук, сылгыны үөрдээн иитиини сайыннарыыга анаан 2024 сылга 559,5 мөлүйүөн солкуобай көрүллэрэ былааннаммытын бэлиэтээтэ. Итинтэн 173,5 мөлүйүөн солкуобай федеральнай бүддьүөттэн онтон ордуга өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн көрүллэрин туһунан тоһоҕолоон эттэ. Салгыы миниистир 2017 сылтан 2023 сылга диэри судаарыстыба өйөбүлүнэн 300-чэкэ сылгыны иитэр хаһаайыстыба туһаммытын иһитиннэрдэ. Бүгүҥҥү туругунан өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 784 сылгыны иитэр хаһаайыстыба тэриллэн үлэлиирин итиэннэ ааспыт сыл түмүгүнэн өрөспүүбүлүкэҕэ 182 тыһыынча төбө сылгы кыстыкка киирбитин чопчулаата.
Биир сүрүн болҕомто Аартыка улуустарыгар тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга, каадырынан хааччыйыыга, олохтоохторго табыгастаах усулуобуйаны тэрийиигэ саҥа ньымалары олоххо киллэриигэ 2035 сылга диэри туһуламмыт анал Кэнсиэпсийэ бырайыагын ырытыы уонна дьүүллэһии буолла. Маны таһынан, тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарааччылара үүтү туттарыыга, олохтоох аһылык базатын сайыннарыыга судаарыстыбаннай өйөбүл туһунан бырайыакка киирбит этиилэри ырытан дьүүллэһиилэригэр ананна.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи Сылгыһыт күнүгэр анаммыт Кэллиэгийэ үлэтин туһунан бэйэтин санаатын үллэстэригэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын итиэннэ ас-үөл бэлиитикэтигэр миниистирэ Артём Александровичтан көрдөстүм:
--2024 сыл тохсунньу 1 күнүттэн өрөспүүбүлүкэҕэ үүтү оҥорууга субсидия ставката 1 лиитир үүт иһин 60 солкубайтан 65-кэ диэри улааппыта. Ону сэргэ кэтэх хаһаайыстыбалаах ыалларга ынах төбөтүгэр субсидия сылга 37-тэн 39 тыһыынча солкуобайга диэри, оттон Аартыка улуустарыгар - 45 тыһыынча солкуобайга диэри үрдүөҕэ. Сыл устата 54,9 тыһыынча тоннаттан тахса үүтүнэн хааччыйар сорук турар. Онон, саха сылгытын үөрдээн иитиини сайыннарыыга анаммыт дьаһал чэрчитинэн күүстээх үлэ саҕаланна.
Дьэ, ити курдук, икки күн устата Верхоянскай улууһун Баатаҕайыгар уонна историческай суолталаах Дьааҥы куоратыгар ыытыллыбыт өрөспүүбүлүкэ сылгыһыттарыгар дьааҥылар умнуллубат түгэннэри бэлэхтээтилэр. Муус устардааҕы Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин кэллиэгийэтэ, сылгыһыт күрэҕэ, ат сүүрүүтэ үрдүк таһымҥа ыытыллыбытын ыалдьыттар эрэ буолбакка, Дьааҥы сылгыһыттара, олохтоохторо эмиэ бэлиэтээтилэр.
Аҕыс улуус чулуу, күүүстээх санаалаах эр хоһуун уолаттара, эр бэртэрэ сылгыһыт күрэҕэр, аат сүүрүүтүгэр бастыҥ көрдөрүүлэри ситиһэн, бары илии тутуурдаах, өттүк харалаах дьиэлэригэр айаннаан тиийдилэр. Өрөспүүбүлүкэҕэ сылгыны үөрдээн иитиини өйүүргэ итиэннэ чөлүгэр түһэриигэ туһуламмыт Ил Дархан Айсен Николаев саҥа дьаһала сылгыһыттар билиҥҥи кэм усулуобуйатыгар судаарыстыбаннай өйөбүлү туһанан хаһаайыстыбаларын көдьүүстэрин өссө үрдэтэргэ төһүү күүһүнэн буолуоҕа.
Альбина ПАВЛОВА.